Zmiana obowiązku alimentacyjnego
Obowiązek alimentacyjny może wynikać z orzeczenia sądu lub też z umowy zawartej pomiędzy zobowiązanym do łożenia na rzecz uprawnionego, a uprawnionym właśnie. Co istotne, zgodnie z art. 138 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zarówno uprawniony, jak i zobowiązany mogą żądać zmiany orzeczenia lub umowy, które dotyczą obowiązku alimentacyjnego. Z powyżej powołanego przepisu wynika wprost, iż stosunek alimentacyjny może ulegać zmianie, w każdą stronę, a zatem w zależności po której „stronie barykady” się znajdujemy, możemy żądać odpowiednio obniżenia lub podwyższenia alimentów.
Należy wskazać, iż art. 138 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie wyznacza żadnych ram, np. czasowych. Nie został zatem określony żaden okres, po upływie którego uzasadnione jest żądanie zmiany obowiązku alimentacyjnego. Kluczowe dla takiego żądania jest zatem udowodnienie „zmiany stosunków”, co wskazuje właśnie art. 138 Kodeksu rodzinnegoi opiekuńczego.
Dochodzimy do pytania, na czym polega zmiana stosunków uzasadniająca zmianę orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Co do zasady, świadczenia alimentacyjne powinny zaspokajać bieżące, usprawiedliwione potrzeby uprawnionego, ale w określaniu ich wysokości powinniśmy brać pod uwagę również zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego. Czy każda zmiana stosunków we wskazanych obszarach może stanowić podstawę do zmiany dotyczącej obowiązku alimentacyjnego? Chociaż w art. 138 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, nie znajdziemy na to odpowiedzi, to orzecznictwo sądów powszechnych, jak i literatura przedmiotu są w tym względzie zgodne, że zmiana stosunków pomiędzy zobowiązanym, a uprawnionym powinna być istotna.
Kwestię istotności zmiany stosunków należy rozstrzygać indywidualnie, dlatego też warto w tym zakresie skorzystać z porady specjalisty, gdyż to co na pierwszy rzut oka może wydawać nam się istotne, w rzeczywistości niekoniecznie musi doprowadzić do zmiany obowiązku alimentacyjnego. Należy brać pod uwagę wszystkie okoliczności mogące świadczyć o zmianie stosunków, dlatego też przy naszym żądaniu podwyższenia lub też obniżenia alimentów powinniśmy mieć na uwadze zarówno kwestie dotyczące uprawnionego, jak i zobowiązanego. Na przykład, wzrost zarobków zobowiązanego nie będzie automatycznie oznaczał zasadności podwyższenia alimentów, w przypadku gdy aktualnie ustanowione świadczenia alimentacyjne w zupełności wystarczają na pokrycie całości usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego.
Decydując się na wystąpienie z żądaniem zmiany obowiązku alimentacyjnego, powinniśmy móc przede wszystkim wykazać, co uległo zmianie od momentu zawarcia umowy alimentacyjnej lub też od momentu uprawomocnienia się wyroku sądu orzekającego alimenty. Należy zatem pamiętać, iż orzeczenie sądu w sprawie zmiany obowiązku alimentacyjnego w pewien sposób będzie związane z orzeczeniem „pierwotnym”, w którym obowiązek alimentacyjny został ustanowiony.
Jak już wspomniałem powyżej, trudno jest ustalić wspólne dla wszystkich osób warunki, których istotna zmiana będzie z góry przesądzała o zasadności zmiany obowiązku alimentacyjnego. Tym niemniej, możemy wskazać, iż zawsze należy mieć na uwadze takie fakty jak na przykład nagła choroba zobowiązanego lub uprawnionego, czy też dorastanie dziecka, a co za tym idzie wzrost kosztów jego utrzymania. Na koszty utrzymania wpływ będzie mieć oczywiście także istotny wzrost cen na rynku. Za ważny czynnik należy uznać również znaczną zmianę siły nabywczej pieniądza, która w dobie dzisiejszej, galopującej inflacji może mieć niebagatelne znaczenie w naszej sprawie.
Reasumując, musimy wiedzieć, iż zmiana obowiązku alimentacyjnego jest możliwa i posiadamy zagwarantowane prawnie, stosowne instrumenty do jej wyegzekwowania. Zanim jednak przystąpimy do negocjacji związanych ze zmianą umowy alimentacyjnej lub też wystąpimy do sądu z powództwem, musimy być w stanie wykazać istotną zmianę stosunków, o której mowa w art. 138 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Chociaż wszystko wydaje się oczywiste, może nastręczać nam pewnych trudności stwierdzenie istotności dokonanych zmian, a czasami, pomimo świadomości ich zaistnienia, możemy mieć problem z ich udowodnieniem. Dlatego też warto wspomóc się opinią profesjonalisty, gdyż jak to często bywa w sprawach tego typu, możemy mnożyć stany faktyczne występujące w przeróżnych konfiguracjach, ale przepis, na którym oprzemy nasze żądanie pozostaje niezmienny.